Güzel Türkçe’mizde Çevik Koçluk üzerine ne yazık ki kitap yok. Bunun bizim için büyük bir eksik olduğunu düşündüğüm için bu kitabı çevirdim. Çeviklik, Çevik yaklaşımlar ve Çevik Koçluk dünyada hızla yayılıyor, benzer şekilde ülkemizde de gittikçe yaygınlaşmaya başladı. Çeviklikle ilk tanıştığımda yıl 2012’idi. Bu konuda çalışan bir şirket bulmak çok zordu ve ünvanı Çevik Koç ya da Scrum Master olan kimse yoktu. Yıl 2015 olduğunda LinkedIn’de ünvanı Çevik Koç olan sadece birkaç kişi vardı. Şimdiyse LinkedIn’de Çevik Koç yazarak ve Türkiye’yi seçerek arama yaptığınızda 579 sonuç dönüyor. Scrum Master diye arama yaptığınızdaysa 5395, Ürün Sahibi diye arama yaptığınızda 13479, Çevik Lider diye arama yaptığınızda 5521 sonuç dönüyor. Diyesi Çevik yaklaşımlar yaygınlaşıyor. Çevikliği gerektirdiği gibi uygulayan birçok kişi ve şirket var. Bununla birlikte daha doğru uygulayan birçok kişiye ihtiyaç var. Ne yazık ki bu konuda başarılı olan Hollanda, İsveç, Amerika gibi ülkelerin oldukça gerisindeyiz. Çevik Dönüşüm başlatan birçok şirket var fakat bu dönüşümler sadece süreçlerin görünüşte değişmesi şeklinde oluyor. Yazılım geliştirme pratiklerinde büyük değişiklikler olmuyor. Genelde geleneksel yaklaşım üzerine Scrum giydiriliyor ve dönüşüm burada kalıyor. İleriye götürmek için ne üst yönetimlerin ne de çalışanların hevesi var. Hevesi olanlarınsa enerjisi ya da gücü yetmiyor. Büyük kurumlarda bunu başarabilmek için herkesin iş birliğine her gün ihtiyaç var.
“Otostopçunun Çevik Koçluk Rehberi” kitabını indirebileceğiniz bağlantı:
Kitapla beni tanıştıran kişi Özmen Adıbelli’dir. Beni bu güzel kitapla tanıştırdığı için çok teşekkür ederim.
Kitabı yazdıkları için Agile42 Koçları’na çok teşekkür ederim. Kitabın çevrim sürecinde desteklerini esirgemeyen Agile42 Türkiye koçlarına tek tek çok teşekkür ederim.
Kitabı çevirdikten sonra okuyan ve düzeltmeler yapan Ayşenur Yılmaz’a minnettarım. O olmasa bu kadar akıcı bir kitap olmazdı.
Her geri bildirim kitabı bir adım daha iyileştirecektir. Sizde geri bildirimde bulunarak sizden sonra okuyanların daha kaliteli bir kitap okumalarına yardımcı olabilirsiniz. Geri bildirimlerinizi her zaman beklerim.
Eylül 2019
Cihan Yılmaz
Bölüm 1 Giriş
Çevik koçluk özünde o kadar da karmaşık bir şey değildir. Çevik koçluk, gözlemleme, dinleme, bir anlayış oluşturma ve bunu doğrulama sanatıdır, daha sonra koçluk alan kişiyle seçenekleri çıkarmak ve bu seçeneklere göre hareket etmektir. Koçluk yaparak ve diğer koçları gözlemleyerek kendi model ve araç koleksiyonunuzu oluşturursunuz. Deneyimi az olan bir koç yazılı materyale ve diğerlerinin desteğine güvenmek zorunda olduğu yerlerde deneyimli bir koç hızlıca hipotezler geliştirebilir, bunları doğrulayabilir ve alet çantasından doğru araçları seçebilir.
Fakat yeni bir çevik koç olarak başlamak o kadar kolay değildir. Nereye gidersiniz? Neyle başlarsınız? Bu kitapla yeni çevik koçlar hem de deneyimli Scrum Master’lar için başlangıç niteliğinde bir örnek oluşturmak istedik. Kitap agile42’ de yeni çalışma arkadaşlarımıza öğrettiğimiz birçok teorik bilgiyi ve umarız yeni koçlar için birçok içgörüyü içerir. Amaç; müşterilere ve öğrencilere kalıcı bilgi(hafıza) olarak öğrettiğimiz şeyin ikincil bir kaynağını sağlamak.
Şu an okuduğunuz kitap çevik koçlar olarak çalışmaya başladığımızda elimizde olmasını dilediğimiz kitaptı.
Kitabın başlığına rağmen kitap çeviklik üzerine değildir. Okuyucunun çeviklik konusundaki her şey hakkında bilgisi olduğunu varsayıyoruz. Çevik ilkelere ve yalın düşünceye değinebiliriz fakat büyük iş maddelerini birbirinden bağımsız küçük maddelere bölmenin neden mantıklı olduğu ya da senkron ve asenkron teslimler arasında nasıl seçim yapılabileceği gibi konuları açıklamayacağız. Bunları anlatan birçok iyi kitap var.
Konuları sıralı olarak anlatmaya çalıştık, böylece her bölüm bir öncekinin üzerine inşa edilmiştir. Bu nedenle kitapta farklı konular içinde dolaşılır, ancak dinlemeden, bire bir koçluğa, takım koçluğunda ilerlemeye ve deneysel olarak bir takımın davranışlarında etkili olmaya net bir yol bulunur. İlerleyen bölümlere geçmeden önce en azından önceki bölümleri gözden geçirmenizi tavsiye ederiz.
Kitap boyunca çevik koç terimi kullanacağız fakat bunu çok resmi bir ifade olarak düşünmeyin. Çevik takımlara ve küçük organizasyonlara koçluk yapmakla ilgilenen herkesi kapsayan şemsiye bir terimdir1. Her okurun çevik koç olma isteğinde olmasını beklemiyoruz. Aksine bu kitabı Scrum Master’lar, geliştirme yöneticileri ve sistem düşünceciler2 gibi daha fazla sayıda kişiye faydalı olması için tasarladık ve yazdık. Ne zaman “çevik koç” ifadesini görürseniz lütfen sizin için hangi unvan uygunsa onunla yer değiştirin.
Bu kitabın bazı bölümleri bir organizasyon ya da farklı organizasyonlarda birçok farklı takım gören kişiler için yazılmıştır. Scrum Master’lar, geliştirme yöneticileri ve iç çevik koçlar genelde aynı takımlarla yıllarca çalışırlar. Öte yandan çevik koçlardan takımları sıfırdan eğitmeleri ve ta ki kendi kendine yeten bir Scrum takımı olana kadar koçluk yapmaları beklenir. Bu süreç bir sonraki takıma geçmeden önce genelde 2-3 ay alır. Danışmanlık yapan bir çevik koç zamanla birçok farklı bağlamda birçok farklı takımla ve birçok farklı hedefe ulaşmak için çalışır. Bu nedenle yeni takımlarla çalışmak üzerine de bazı materyaller ekledik. Takım olma modelleri ya da takımların daha iyi bir performans göstermesi için neler yapılabileceğine dair bazı bölümler bulunur.
Bu aşamada kitabı yazanları merak edebilirsiniz. Biz, en iyi çevik koçluk şirketi olduğuna inandığımız agile42’ de çalışan çevik koçlarız. Bu kitap bir takım tarafından yazıldığı için birey olarak öne çıkmamayı seçtik. Bunun yerine sanki bu kitap bir takım tarafından geliştirilen bir yazılım ürünüymüş gibi düşündük.
Bunun anlamı; bu kitabın neden hayata geçirilmesi gerektiğine dair stratejik bir hedef belirleyerek başlamamızdır. Kullanıcı bakış açısıyla bir ürün vizyonu oluşturduk; karakterler (persona) belirledik ve bunlara isim verdik ve bir hikâye haritası oluşturduk. Yapılacak işleri planlayarak ve bunlara kanban duvarında görselleştirerek kitabı döngüsel ve artımlı bir süreç kullanarak yazdık. İlk önce birçok minimum pazarlanabilir3 (MMF) özelliğe sahip bir minimum özellikli ürüne4 (MVP) odaklandık. Burada gördüğünüz bir MVP’dir. Aranızdaki yazılım düşkünleri5 için kitap git repository’deki markdown files6 sürekli entegrasyon mantığından kitabın farklı formatlarını oluşturmak için pandoc7 kullanılarak yazılmıştır.
Çevik koç olmak sonu olmayan bir yolculuktur. Bu nedenle kitabın adı: “Otostopçunun Çevik Koçluk Rehberi”.
Bölüm 2
Çevik koçluk nedir?
Çevik koçluk, çeviklik ve yalınlık bakış açılarını kullanarak insanların gerçeği görmesine yardım etme ve düşünme şekillerini, alışkanlıklarını ve rollerini değiştirme sanatıdır. Çevik koçluğun iki çok farklı yanı –çeviklik ve koçluk- vardır ve ikisi hakkında da bir şeyler bilmeniz gerekmektedir. Bu iki alandan sadece birinde iyi ya da yetkin olmak yeterli değildir.
Çeviklik, temelinde Çevik Bildiri’de (Çevik Bildiri, 2001) tanımlanan değerler ve ilkeler bulunan her türlü yöntem, pratik için bir şemsiye terimdir. Şu anda en yaygın kullanılan çevik yöntemler Scrum, Kanban ve XP’dir. “Çeviklik” dediğimizde genelde çevik yöntemlerden herhangi birini ya da tümünü kastederiz fakat bazen çevik yöntemlerden birini spesifik bir şekilde belirtebiliriz.
Deneyimlerimize göre birçok çevik koç geçmişinde Scrum Master, proje yöneticisi, yönetici, süreç uzmanı ya da kalite yöneticisi olarak çalışmıştır. Farklı takımlarla çalışarak bu kişiler takımlara işlerini daha iyi yapabilmeleri için çevik düşünme şeklini tanıtarak ya da var olan çevik düşünme şeklini iyileştirerek yardımcı olabileceklerini fark etmişlerdir. Bu noktada bu kişilerde kendilerini çevik koç olarak adlandırabilir ya da Scrum Master unvanlarını koruyabilirler. Bu kişiler başarısızlıklarla ve başarılarla farklı takımlara nasıl yaklaşacaklarını ve çalışacaklarını öğrenmişlerdir. Yeni çevik koçlar olarak oldukça iyi bir çeviklik bilgisiyle çalışmaya başlamışlardır fakat koçluk hakkında yeterli bilgileri yoktur. Eğer sizde bu gruba dâhilseniz, bu kitap size uygundur.
Çevik düşünmeyi ve çevik pratikleri öğrenmek koçluk yetkinliklerini öğrenmekten kolaydır. Çeviklikle ilgili kitaplar, Scrum eğitimleri, atölyeler, konferanslar, topluluklar ve çok daha fazlası erişilebilir durumdadır. Ancak birçok insan için ana problem eski düşünce şablonlarını bırakmaktır.
Aynı zamanda koçluk kazanabileceğiniz ve geliştirebileceğiniz bir yetkinliktir, belki çeviklik bilgisi kadar kolay olmayabilir. Çünkü koçluk bir davranış şeklidir, kişisel bir alışkanlıktır ve herkesin bildiği gibi alışkanlıkları değiştirmek zordur.
İyi bir koç olmak, önyargılarınızı kontrol altında tutmak, erkenden sonuca varmamak ve iyi iletişim kurabilmek için gözlem yapmayı ve dinlemeyi öğrenmelisiniz. Bu doğal olarak kendinizi nasıl gördüğünüzü, insanlara nasıl tepki verdiğinizi ve insanların sizi nasıl gördüğünü etkiler. Birçok insan bu yolculuğa başlamaya bile gönüllü değildir. Örneğin insanlara patronluk taslamaktan gelen güçlü olma duygusundan hoşlanan kişiler bundan vazgeçmek istemezler.
Çevik koçluk sihirli bir el sallama değildir. Çevik koçluk soft fakat oldukça yapısal bir yetkinliktir. Biz, bir çevik koçun bir organizasyona girip, insanlarla konuşup, bazı atölye çalışmaları yapıp, duvarlara yapışkan kâğıtlar yapıştırıp herkesi süper çevik yapacağı algısını desteklemek istemeyiz. Aksine çevik koçluğu yapısal ve bazen aylar bazen yıllar süren uzun vadeli bir iş olarak görürüz.
Yeni bir çevik koç ile deneyimli bir koç arasındaki fark basitçe deneyimli koçun daha çok yapı bilmesi ve daha çok aracı hatırlamasıdır. Ayrıca iş için doğru aracı ve yapıyı seçmede daha çok deneyime sahiptir. Deneyimli koç aklından seçebilirken yeni bir koç listelere, kitaplara ya da mentorlara ihtiyaç duyabilir ve zaman zaman iş için yanlış aracı seçebilir. Umarız bu kitap daha etkin bir çevik koç olmak için ihtiyacınız olan araçları ve yapıları sağlar.
Koçluğu, liderlik alet kutunuzdaki bir araçlar kümesi olarak düşünmenizi isteriz. Koçluk deneyebileceğiniz ve araç üzerine araç ve teknik üzerine teknik deneyerek zamanla benimseyebileceğiniz bir şeydir. Bu kitaptaki yetkinlikleri ve araçları birçok farklı durumda kullanmak için yararlı bulacaksınız. Örneğin dinleme yetkinliği hem müşteriler ve iş arkadaşlarıyla hem de kayınvalidenizle iletişimde olduğunuz durumlarda oldukça uygun olacaktır.