Gecikmenin Maliyeti

Üretim ortamında bulunmayan kodlardan değer üretemezsiniz. Bu kadar vurucu bir cümleyle yazıya giriş yapmam okuyanların konunun önemini anlamalarına yardımcı olmak içindir.  İşlerinizi önceliklendirirken pazara çıkış zamanıyla elde edeceğiniz kazanç, yasal zorunluluk, iş değeri gibi kavramlardan yararlanabilirsiniz. Bunların yanında dikkate almanız gereken diğer bir konuysa Gecikmenin Maliyeti’dir. Gecikmenin maliyeti, bir özelliği üretim ortamına almayı geciktirerek kaybedilecek değerdir.

Gecikmenin maliyeti işlerin önceliklendirilmesinde nasıl bir öneme sahip? Gecikmenin maliyeti nasıl hesaplanır? Farklı senaryolar üzerinden şimdi görelim.

Özellikleri Karşılaştırma

Elimizde geliştirmemiz gereken 3 özellik olduğunu düşünelim. Özellik A, Özellik B, Özellik C. Kolay olması açısından değerleri 1000 TL’nin katları olarak verdim. Özelliklerinizin değerleri çok daha büyük sayılar olabilir. O zaman sonucu görünce çok daha fazla şaşıracaksınız.

CD3, Cost of Delay Divided by Duration için bir kısaltmadır. Bu yaklaşımda bir özelliği geliştirdikten sonra elde edilecek kazanç ve onu geliştirmek için gerekli olan süre tahmin edilir. Daha sonra elde edilecek kazanç süreye bölünür ve CD3 puanı hesaplanır. CD3 puanı ne kadar yüksekse bir özelliğin geliştirilme önceliği o kadar yüksek olmalıdır.[1]

CD3 Puanı = Değer / Süre

Senaryolar

Senaryolar içinde farklı öncelik verme yaklaşımlarına göre Gecikmenin Maliyeti ve ne zaman değer kazanmaya başlayacağımızı hesaplayacağız.

1. Senaryo: Hiçbir özelliğe öncelik vermeden hepsini aynı anda geliştirmeye başlayalım.

2. Senaryo: En kısa sürede geliştirilebilecek olan özellikten en uzun sürede geliştirilebilecek özelliğe doğru bir sıralama yapalım.

3. Senaryo: En değerli özellikten en az değerli özelliğe doğru geliştirme yapalım.

4. Senaryo: En yüksek CD3 puanına sahip özellikten en düşük CD3 puanına sahip özelliğe doğru geliştirme yapalım.

Not: 1. Senaryoda özellikleri aynı anda geliştirmeye başladık dolayısıyla karmaşıklığı artırdık. Bu özellikleri sıralı bir şekilde geliştirirken geçecek olan zamandan daha uzun sürede geliştirilmelerine neden olacaktır. Bu gecikmeyi görmezden gelip bütün senaryolarda 3 özelliğin geliştirilme süreleri toplamının 18 hafta olacağını varsayalım.

Önceliklendirmenin Gecikme Maliyeti Üzerindeki Etkisi

Senaryo: Hepsini aynı anda geliştirirsek;

Bir haftalık Gecik Maliyeti : Özellik A + Özellik B + Özellik C = 4000 + 9000 + 10000 = 23000 TL

Özelliklerimiz ancak 18. haftanın sonunda bitirilip üretim ortamına alınabileceği için bu süre boyunca herhangi bir değer kazanamayacağız. Bu nedenle;

Toplam Gecikme Maliyeti = 23000 * 18 = 414000 TL olacaktır.

Senaryo: En kısa işten en uzuna doğru geliştirirsek;

En kısa sürede geliştirilecek özellik olan Özellik A’dan Özellik C’ye doğru yapılan bir sıralama ile geliştirme yaparsak ilk 4 hafta boyunca değer üretilemeyecektir. Bu nedenle;

4 haftalık Gecikme Maliyeti = 23000 * 4 = 92000 TL olacaktır.

Özellik B’yi geliştirmeye başladığımızda kalan iki özelliğin,

6 haftalık Gecikme Maliyeti = 19000 * 6 = 114000 TL olacaktır.

Özellik C, 8 haftada geliştirilebilecek bir özellik olduğunu söylemiştim.

Özellik C’nin Gecikme Maliyeti = 10000 * 8 = 80000

Toplam Gecikme Maliyeti = 92000 + 114000 + 80000 = 286000 TL olacaktır.

Senaryo: En değerliden en az değerliye doğru;

En değerli özellik olan Özellik C’den Özellik A’ya doğru yapılan bir sıralama ile Gecikme Maliyetini hesaplayalım. Özellik C’yi geliştirmek 8 hafta sürecektir ve ancak 8. hafta sonunda değer kazanmaya başlayacağız. Bu nedenle:

8 haftalık Gecikme Maliyeti = 23000 * 8 = 184000 TL

Özellik B’yi geliştirmemiz 6 hafta sürecektir, Gecikme Maliyeti = 13000 * 6 = 78000 TL

Özellik C’yi geliştirmemiz 4 hafta sürecektir, Gecikme Maliyeti = 4000 * 4 = 16000 TL

Toplam Gecikme Maliyeti = 184000 + 78000 + 16000 = 278000 TL olacaktır.

Senaryo: CD3 puanı en yüksek olandan en düşük olana doğru;

Eğer özelliklerimizi CD3 puanı en yüksek olandan en düşük olana doğru geliştirirsek ilk önce Özellik B’yi sonra Özellik C ve en son olarakta Özellik A’yı geliştiririz. Özellik B’nin geliştirilmesi 6 hafta sürecektir. Bu dönemde toplam

Özellik B’nin Gecikme Maliyeti = 23000 * 6 = 138000 TL olacaktır.

Özellik C’nin geliştirilmesi 8 hafta sürecek, Gecikme Maliyeti = 14000 * 8 = 102000

Özellik A’nın geliştirilmesi 4 hafta sürecek, Gecikme Maliyeti = 4000 * 4 = 16000

Toplam Gecikme Maliyeti = 138000 + 102000 + 16000 = 256000 TL olacaktır.

3 özelliği farklı senaryolarda geliştirirken bize olan maliyeti-çalışanların maaşları, ofis kirası, diğer giderler- eşitken farklı zamanlarda farklı özellikleri geliştirerek Gecikme Maliyeti’nin nasıl etkilenebileceğini dolayısıyla da yatırım getirisinin nasıl değişebileceğini görmüş olduk. [2]

CD3, çokta değişken olmayan ortamlarda kolayca uygulanabilecek bir yaklaşımken ortamın değişken olduğu şartlar altında göz önünde bulundurulması gereken başka parametrelerde bulunmaktadır. Bu parametrelere örnek, rakiplerin benzer özellikleri pazara çıkış zamanı, müşterinin beklentileri, pazara çıkış zamanınız -geliştirdiğiniz mobil yazılım, telefon üreticilerinden biri yeni ürününü piyasaya sürdüğünde bu ürün üzerinde çalışmayacaksa yeni geliştirmeler yapmanız gerekecek ve buda pazara çıkışınızı geciktirecekse-, ürün geliştirme takımında çalışanların değişmesi bu parametrelerden sadece birkaçıdır.

Bu parametrelerden pazara çıkış zamanını, özelliğin pazarda en çok satıldığı anı, özelliğin pazarda tutunma süresini derinlemesine inceleyelim.

Özellikten elde edilecek fayda kısa ömürlü ve pazarda en çok satıldığı an yakalanamıyorsa

Bazı ürünlerin, özelliklerin ömürleri kısadır. Pazara çıkar çıkmaz bir anda satış patlaması yaşanır ve kısa süre sonra bir nedenden dolayı özelliğe ilgi kalmaz. Bu özelliklerin kullanıldıkları ürünlere örnek vermem gerekirse akıllı cep telefonları, bilgisayarlar, tabletler, giyim. Bu ürünlerin ömürleri kısadır ve her gün bir yenisi pazara çıkmaktadır. Bu nedenle son kullanıcıya ulaşma zamanları da kısa olmalıdır ki pazarda yer edinebilsin ve kelebek ömrünü yaşayıp yerini ondan sonra gelen yeni ürüne bıraksın. Eğer ürünün üretim ortamına alınması geciktiriliyorsa Gecikme Maliyeti aşağıdaki gibi etkileniyor.

Görüldüğü üzere pazara geç girildi ve özelliğin pazarda en çok ilgi gördüğü an kaçırıldı. Dolayısıyla yatırım getirisinde ve ürünün pazar payında düşüş gerçekleşti.

Özellikten elde edilecek fayda uzun ömürlü ve pazarda en çok satıldığı an yakalanamıyorsa

Pazara ilk giren genellikle pazar payının fazlasını alır ve bu şekilde devam eder. Örneğin Türkiye’de hiç bir bankada pos terminali uygulaması yapılmıyorken Yapı Kredi Bankası pazara pos terminalini sundu ve 1991 yılında beri en fazla pos terminali kullanılan banka olmaya devam ediyor.

Bu yaklaşımda pazar genelde birkaç firma tarafından domine edilmektedir ve pazara geç girenler geç kalmalarından dolayı kaybettiklerini iyileştirmekte çok zorlanırlar.

Özellikten elde edilecek fayda uzun ömürlü ve pazarda en çok satıldığı an yakalanıyorsa

Özelliğin pazardaki ömrünün uzun olması gibi pazarda en fazla satıldığı anda uzundur. Eğri yukarı doğru tırmanır ve uzun süre sabit bir şekilde devam eder. Gecikme Maliyetinin en kolay hesaplanabileceği profildir.

Dış bir etkenden kaynaklanan bitiş tarihi

Örneğin kurumsal bir firmadasınız ve devletin çıkardığı kanunlarla regülasyona uğrayan süreçlere sahipsiniz. Yeni bir kanuna göre ön ofisinizde çalışan kişilerin yaptıkları işlemlere yeni dokümanlar eklendi. Bu dokümanlar elle de doldurulabilir fakat otomatize edilirse ön ofis çalışanlarınızın verimini etkilemeden çalışmalarına devam etmelerini sağlayabilirsiniz. Bu kanunun 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle geçerli olmaya başlayacak ve bu özelliği 8 haftada geliştirebileceğinizi düşünüyorsunuz. Bugünün tarihi ise 1 Haziran 2015 yani bu özelliği kullanmanıza 6 ay var. 1 Kasım 2015 tarihi itibariyle bu özelliği geliştirmeye başlarsanız herhangi bir Gecikme Maliyetiniz olmayacaktır. Fakat 1 Kasım 2015 tarihinde başlamazsanız ve geciktirirseniz her gün Gecikme Maliyeti üretmeye başlayacaksınız demektir.

Bu regülasyondan kaynaklanan verim düşüşü bir ön ofis çalışanınız için günlük 2 saat olsun. Günde 8 saat çalışılan bir kurumda verim düşüşü %25’i bulacaktır. Çalışanın 1 aylık gideri 5000 TL olduğunu varsayalım; %25 verim düşüşü ile 1250 TL’lik vaktini buraya harcamak zorunda kalacaktır. Bu dokümanları hazırlayacak ön ofis çalışan sayısının 1000 olduğu bir şirkette bu regülasyonun 1 aylık maliyeti : 1250 * 1000 = 1250000 TL olacaktır. Bu özelliğin geciktirildiği 1 hafta için maliyet : 1250000 / 4 = 312500 TL olacaktır.

Not: Kullandığım değerleri matematiksel işlemlerin kolay anlaşılabilmesi için bilerek seçtim.

[1] http://blackswanfarming.com/cost-of-delay-divided-by-duration/

[2] http://www.leadingagile.com/2015/06/an-introduction-to-cost-of-delay/

[3] http://blackswanfarming.com/urgency-profiles/